Seminarium "Anthropologia Cordis" – Taubaté, Brazylia – Dzień trzeci

Przedpołudniowa część sympozjum, we wtorek 4 lutego 2014 roku, została poświęcona dyskusji na temat antropologii o. Dehona. Wzięli w niej udział: ks. João Carlos Almeida, Rosana Manzini, ks. Carlos Alberto da Silva, ks. António M. Teixeira Fernando, ks. Fernando Rodrigues Garrapucho. Dyskusja rozwinęła się wokół następujących zagadnień.

„Osoba ludzka ma być zbawiona, a ludzkie społeczeństwo odnowione. Tak więc człowiek w swej jedności i całości, z ciałem i duszą, z sercem i sumieniem, z umysłem i wolą będzie osią całego naszego wywodu” (KDK, 3). Jakie rozumienie człowieka posiadał o. Leon Jan Dehon, Założyciel Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego?

Ks. João Carlos Almeida podkreślił, że o. Dehon nie posiada systematycznej antropologii, ale posługuje się antropologią tematyczną, kiedy wypowiada się np. na temat edukacji czy wychowania. Używa terminu „człowiek doskonały”, który oznacza dla niego człowieka, który zostaje zbawiony przez Jezusa. Wychowywać oznacza według niego wzrastać w miłości, w nadziei i w wierze. To stanowi swoistą anthropologia cordis. Jest to antropologia uwzględniająca wymiar wynagradzający i oblacyjny. O. Dehon pragnie zjednoczyć rozwój duchowy z rozwojem cywilizacyjnym człowieka.

Ks. António M. Teixeira Fernando – zauważył, że wciąż pokutuje niesłuszny rozdział kwestii duchowych i społecznych, kiedy mówimy o o. Dehonie. Aby zrozumieć, skąd wynika jego szczególne zaangażowanie w kwestie społeczne, musimy zwrócić uwagę na to, że te kwestie zawsze rozważał on w odniesieniu do przeżywanej przez niego duchowości, mającej swoje źródło w Ewangelii. W takiej optyce mówi on również na temat oblacji, która dla niego jest całkowitym oddaniem się drugiemu. Te dwie rzeczywistości: duchowość i zaangażowanie społeczne, nie mogą być rozdzielane, ponieważ jedna wynika z drugiej.

Ks. Fernando Rodrigues Garrapucho zwrócił natomiast uwagę, że o. Dehon – człowiek, który pisze tak liczne dzieła duchowe i dzieła społeczne, jest wciąż tą samą osobą, w której duchowość przeplata się z działaniem, które z niej wynika.

„Osoby i grupy ludzkie pragną życia pełnego i wolnego, godnego człowieka, przy wykorzystywaniu wszystkiego, czego im może dostarczyć tak obficie dzisiejszy świat. Narody poza tym czynią coraz to większe wysiłki, aby osiągnąć jakąś powszechną wspólnotę. W takim stanie rzeczy świat dzisiejszy okazuje się zarazem mocny i słaby, zdolny do najlepszego i do najgorszego; stoi bowiem przed nim otworem droga do wolności i do niewolnictwa, do postępu i cofania się, do braterstwa i nienawiści” (KDK, 9). Czy kultura z jej osiągnięciami, nie jest przeznaczona jedynie dla wybranych? Jak tę kwestię widział o. Dehon?

Rosana Manzini – O. Dehon posiada głęboką świadomość procesów społecznych, które zachodzą poprzez wieki i które wpływają na kondycję współczesnego człowieka. O. Dehon poranioną ludzkość dostrzegał zarówno w ukrzyżowanym Jezusie, jak też w problemach współczesnych mu robotników.

„Zakłócenia równowagi, na które cierpi dzisiejszy świat, w istocie wiążą się z bardziej podstawowym zachowaniem równowagi, które ma miejsce w sercu ludzkim” (KDK, 10). Czy o. Dehon, zachęcając nas do „wyjścia z zakrystii”, miał na myśli zmianę serca człowieka?

Ks. Carlos Alberto da Silva – O. Dehon starał się działać przez całe swoje życie w kierunku połączenia miłości i prawdy. Prawda, którą odnajdywał w Ewangelii, prowadziła go do sprawiedliwości, która powinna być podstawą życia społeczeństw. Założyciel uważał, że wychodząc od prawdy Ewangelii, można znaleźć dla każdego społeczeństwa właściwą pomoc. Uważał, że jest to także wyzwanie dla tworzenia właściwego prawa, w tym prawa robotników. Niestety, te postulaty do dzisiaj w pełni nie zostały zrealizowane. Mówił o tym na przykład w swojej ósmej konferencji społecznej, nazywając tam prawa społeczne prawami naturalnymi. Jego zdaniem, kult Serca Jezusowego musi owocować i rzeczywiście owocuje także w życiu społecznym ludu Bożego. Takie postrzeganie rzeczywistości pokazuje, że Założyciel nie był populistą kładącym akcent jedynie na kwestie społeczne.

Czy o. Dehon mówiąc o „społeczeństwie” myśli o tym, co my dzisiaj nazywamy cywilizacją miłości?

Ks. João Carlos Almeida – Założyciel podkreśla często konieczność łączenia inteligencji i serca, które razem tworzą dopiero człowieka pełnego, zintegrowanego. Podsumowując swoje życie, kiedy miał 50 lat, przypomina, że chciał pierwotnie założyć zgromadzenie poświęcone głoszeniu doktryny Kościoła (inteligencja). Bóg jednak chciał, by założył zgromadzenie poświęcone Sercu Jezusowemu (serce). O. Dehon zawsze podkreśla dwie wielkie wartości: miłość (oblacja) i prawdę (wynagrodzenie).

Rosana Manzini – Bóg, według o. Dehona, nie ogranicza się jedynie do wpływu na życie religijne człowieka. On chce przemieniać społeczność, politykę, cały wymiar społeczny i cywilizacyjny.

Ks. António M. Teixeira Fernando – Trzeba jeszcze przypomnieć, że Założyciel jest zainspirowany szkołą francuską duchowości, inspirowaną przez kard. Pierre de Bérulle. Często mówi o ślubie żertwy, który oznacza dla niego pełne oddanie się Chrystusowi. Zauważa także, że pierwszym, który złożył taki ślub jest sam Jezus, który oddaje się cały Ojcu. To tworzy naszą koncepcję oblacji. Ona właśnie określa w sposób istotny to, co oznacza dzisiaj być sercaninem. 

Następnym punktem programu była praca w grupach na temat problemów, które zostały uwypuklone w dyskusji plenarnej. Tematy te zostały pogłębiona również na forum ogólnym, podczas dyskusji plenarnej z udziałem wszystkich uczestników sympozjum.

Popołudniowe prace sympozjum rozpoczęły się od dwóch wystąpień: ks. Marciala Maçaneiro i Afonso Murad na temat Antropologia, którą odnajdujemy w naszej Regule Życia. Wprowadzeniem do tych relacji było krótkie wystąpienie ks. Stefan Tertünte, w którym przypomniał on historię związaną z odnową posoborową konstytucji.

Ks. Marcial Maçaneiro w swoim wystąpieniu dokonał najpierw zestawienia tekstów dotyczących antropologii. Zwrócił najpierw uwagę na stwierdzenia Konstytucji: „Z Serca Chrystusa rodzi się człowiek o nowym sercu” (Konst., 3). „W nim, człowiek nowy został stworzony według Boga w sprawiedliwości i prawdziwej świętości (por. Ef 4,24)” (Konst., 12). „Zbawienia tego dokonał Chrystus, wzbudzając w sercach miłość ku Ojcu i wzajemną miłość między nami: miłość odradzającą, źródło rozwoju osób i wspólnot ludzkich, miłość, która ujawni się w pełni, gdy wszystko znajdzie swe dopełnienie w Chrystusie” (Konst., 20). „Razem ze świętym Janem, w otwartym Boku Ukrzyżowanego widzimy znak miłości, która przez całkowity dar z siebie samej na nowo stwarza człowieka według Boga” (Konst., 21).

Od Ecce venio następuje przejście do Ecce homo (salutis colloquium) (J 1, 14; 19, 5). Owocem tego jest Sint unum, które jako wyrażenie przede wszystkim biblijne, prowadzi do zakorzenienia się w Chrystusa i do kontemplacji. Zakorzenienie się w Chrystusie owocuje natomiast miłością bliźniego, kontemplacja zaś jest definiowana jako zjednoczenie z Chrystusem i dzielenie się znakami Jego obecności z braćmi (por. Konst., 28).

W dalszej części wystąpienia, omówiony został temat oblacji i wynagrodzenia. Oblacja odnosi się najpierw do pełnienia woli Bożej, otwarcia na wyzwania Ojca, solidarności z ludźmi nam współczesnymi. Wynagrodzenie natomiast, wyraża się przede wszystkim w przyjęciu Ducha Świętego, otwarciu się na Jego inspiracje, odpowiedź na miłość Boga oraz we współpracy w Jego dziele zbawczym (por. Konst., 23). Właściwe przeżywanie charyzmatu prowadzi do współpracy w dziele szerzenia Królestwa Serca Jezusowego, co wyrażone zostało w motto Zgromadzenia: Adveniat regnum tuum (Przyjdź królestwo Twoje).

W Konstytucjach Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego mamy do czynienia z antropologią paschalną, mniej systematyczną, ale bardziej dialektyczną. Jest ona skoncentrowana na misterium paschalnym, na Chrystusie i eschatologii, której bazą jest Wcielenie. Podkreśla ona wymiar pneumatologiczny oraz dynamikę charyzmatu.

Nowym spojrzeniem na naszą Regułę Życia było wystąpienie Afonso Murad, który podkreślił główne elementy Konstytucji, uwypuklając między innymi zakorzenienie w Chrystusie, oblację, współpracę w dziele wynagrodzenia, wyczulenie na znaki czasu oraz nieustanną konieczność wzrostu. Autor wystąpienia zauważył, że możemy mówić o antropologii jednoczącej konsekrację i misję; osobę, wspólnotę i społeczność; oraz mistykę Serca z zaangażowaniem społecznym. Konstytucje Zgromadzenia ukazują nam antropologię, która (nawiązując do wystąpienia ks. Calzani) „posiada dom”, „ma oblicze” i „ma serce”. Kontynuując swoje rozważania, autor doszedł do przekonania, że naturalną konsekwencją antropologii serca jest wprowadzenie jej w życie wspólnot, w relacje braterskie oraz w misję instytutu. Aby odnaleźć nowe oblicze człowieka, trzeba przebić się przez zaporę narcyzmu i otworzyć się na drugiego człowieka.

Po dyskusji plenarnej na temat przedstawionych referatów, dzień zakończono Mszą świętą w języku angielskim, której przewodniczył  ks. Francis Puruanto z Indonezji. 

Więcej zdjęć można znaleźć tutaj.